مقدمه
طرح بهسازی محیط روستاها به منظور بهبود شرایط بهداشتی زندگی از طریق بهسازی منابع آب آشامیدنی، دفع بهداشتی مدفوع، فاضلاب، زباله و فضولات حیوانی، شن ریزی معابر، جدول بندی و هدایت آبهای سطحی به خارج از روستا مد نظر بوده است.
علل عمده کاستی ها در این زمینه
کم اطلاعی روستائیان از مزایای (بهداشتی، اقتصادی، اجتماعی و ...) عملیات بهسازی محیط روستا
ناکافی بودن آموزش نیروهای بهداشتی و بهداشت محیطی
کمبود نیروی انسانی، وسایط نقلیه، مصالح اساسی و اعتبار
عدم شناخت نیازهای واقعی و پتانسیلهای موجود در روستا
کوتاه بودن فصل مناسب برای انجام عملیات بهسازی در اغلب روستاهای استان
مدیریت فضولات حیوانی
توجه به آلوده نشدن محیط منزل و روستا در مرحله جمع آوری
جداسازی محل نگهداری دام و طیور از محیط زیست افراد خانواده
اختصاص یک یا چند محل مناسب در خارج از روستا برای نگهداری فضولات حیوانی
ملزم نمودن مردم به رعایت مقررات و برخورد با متخلفین
رعایت نکات بهداشتی در صورت استفاده از فضولات به عنوان کود
ویژگیهای محل مناسب برای نگهداری فضولات حیوانی
فاصله مناسب از روستا
واقع نشدن در مسیر سیلابها
واقع نشدن در مسیر بادهای غالب منطقه
دور بودن از منابع آب و رودخانه ها
ایجاد کف غیر قابل نفوذ (ترجیحا بتونی)
دارا بودن حصار در اطراف محل
داشتن سقف غیر قابل نفوذ در مقابل آب
انجام نظافت دوره ای
جلوگیری از ایجاد شرایط بیهوازی در توده انباشته شده
اثرات فضولات حیوانی در صورت مدیریت نامناسب
اثرات بهداشتی در اثر تماس مستقیم با فضولات (شیوع بیماریهای میکربی، ویروسی و انگلی)
اثرات بهداشتی در اثر تکثیر حشرات، حیوانات موذی و ولگرد
اثرات زیست محیطی (آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی، خاک و هوا)
اثرات زیبایی شناختی
اثرات اجتماعی و اقتصادی
ویژگیهای محل مناسب نگهداری دام و طیور
حتی الامکان خارج از روستا باشد
اگر تعداد حیوانات کم باشد، در محل مجزا با شرایط زیر مورد نیاز است
دارا بودن دیوار و کف قابل شستشو و انجام نظافت روزانه و شستشوی دوره ای با آب آهک 20%
دارا بودن نور کافی
وجود چاه فاضلاب
استفاده از آب جاری سالم در آبشخور
استفاده از مواد غذایی در ظروف سالم برای تغذیه دام
وجود درب مناسب
وجود تهویه مناسب
واکسیناسیون به موقع دام
جمع آوری فضولات بصورت روزانه و انتقال به محل تعیین شده در خارج از روستا
شرایط توالت بهداشتی
قابل احداث با هزینه مناسب
دارای چاه در پائین دست چاه احتمالی آب با فاصله مناسب از آن و آبهای زیرزمینی
دارای اتاقک مناسب
* ابعاد حداکثر 20/1*20/1
* ارتفاع حداقل 2 متر
* درب مناسب با ارتفاع حداقل 8/1 متر
* کف و دیوارها تا ارتفاع حداقل 15 سانتیمتر قابل شستشو
* بقیه دیوار داخلی و دیوارهای خارجی و سقف صاف و بدون درز
* کف دارای شیب از تمام جهات به سمت سره
* پنجره مجهز به توری به منظور تهویه و تامین نور
* دسترسی به آب
اصول برنامه ریزی در بهسازی توالتهای روستایی
تشکیل پرونده روستاهای مشمول عملیات در ستاد شهرستان (یک پرونده برای هر روستا) و قرار دادن کلیه سوابق و اطلاعات مربوطه در آن
استفاده از امکانات سایر ارگانها از جمله کمیته امداد
جمع آوری اطلاعات (تهیه لیست نواقص مستراحهای تحت برنامه برای هر روستا در خانه بهداشت و ارسال یک نسخه به ستاد شهرستان)
خرید مصالح بر اساس نیاز
آموزش روستائیان
تحویل مصالح به خانوارها در قبال اخذ تعهد
نظارت بر روند بهسازی تا رسیدن به حد مطلوب
نقش دهیاری و شوراها در روند بهسازی روستا (مروری بر برخی وظایف دهیار در قبال بهداشت و محیط زیست)
بهبود وضعیت زیست محیطی
کمک به شورا در خصوص بررسی و شناخت کمبودها و نیازهای بهداشتی و ... ارائه پیشنهاد برای رفع آنها
مشارکت و همکاری با شورا در جهت پیگیری اجرای طرحهای عمرانی روستا
مراقبت بر اجرای مقررات بهداشتی و ایجاد زمینه مناسب برای تامین بهداشت محیط
وصول عوارض و مصرف آن در موارد معین
مراقبت بر وضعیت بهداشتی اماکن و معرفی اماکن غیربهداشتی به مسئولان ذیربط
توسعه معابر و فراهم نمودن زمینه ایجاد خیابانها، کوچه ها و ...
تنظیف معابر و انهار عمومی، مجاری آب و فاضلاب، لایروبی قنوات روستا، تامین آب و روشنایی در حد امکان
کمک در احداث تاسیسات آب، برق و ... در روستا تا زمان اقدام مراجع ذیربط
اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ روستا از خطر سیل و ...
همکاری وزارت بهداشت در جلوگیری از شیوع بیماریهای واگیر
همکاری با بنیاد مسکن در جهت تهیه و اجرای طرح هادی روستا
پیگیری و ایجاد نظارت بر امور بهداشتی روستا از قبیل کشتار بهداشتی دام و عرضه گوشت
ماموریت بهداشت محیط در فرایند بهداشت محیط روستاها
كنترل عوامل محيطي در روستاها
جلب مشاركت اهالي، اعضاي شوراي اسلامي و دهياران در بهسازي محيط روستاها
تخصيص اعتبار براي اجراي طرح عمليات بهداشت محيط روستاها و پيگيري اجراي آن