مقدمه:
بيمارستان در اكثر كشورها قسمت عمده اي از مراكز بهداشتي درماني را تشكيل مي‌دهند و بخش اعظم هزينه هاي بخش بهداشت و درمان را (حدود 70%) به خود اختصاص داده است .بيمارستان بايد الگوي نظافت و سمبل پاكيزگي و بهداشت باشد بنابراين رعايت ضوابط بهداشتي بخصوص بهداشت محيط در بيمارستان از الويت خاصي برخوردار است. مخاطرات عمده سلامت در بيمارستان ناشي از عدم اجراي مقررات بهداشتي مربوط به مواد زائد جامد، فاضلاب، رختشويخانه، آب و مواد غذايي و عدم مراعات نظافت عمومي .... مي باشد كه كليه بيماران، ملاقات كنندگان، كاركنان و در نهايت جامعه را در معرض مخاطرات قرار ميدهد هزينه ناشي از مواجهه با عوامل مخاطره آميز از نظر مالي و مرگ و مير و عوارض خاص بسيار زياد است. با اجراي برنامه بهداشت محيط در بيمارستان ها ميتوان تهديدهاي ناشي از مشكلات بهداشتي در بيمارستان را كاهش داده و با برقراري فرايند هاي بهداشتي در بيمارستان نسبت به ارتقاء كيفيت خدمات اطمينان حاصل نمود.
اهداف:
حفظ و ارتقاء سطح سلامت جسمي ، روحي ، اجتماعي افراد گيرنده و دهنده خدمت و كليه آحاد جامعه
كنترل و مرتفع نمودن عوامل محيطي مؤثر درانتقال و توليد بيماري وپيشگيري از بيماري‌ها و عفونت هاي بيمارستاني مراقبت و پايش
تعاريف:
بيمارستان: يك مؤسسه پزشكي است كه با استفاده از امكانات تشخيصي ، درماني ، بهداشتي ، آموزشي و پژوهشي به منظور درمان و بهبودي بيماران سرپايي و بستري به صورت شبانه روزي تأسيس مي گردد.
بيمارستان تحت پوشش:بيمارستاني كه داراي پرونده بهداشتي بوده و حداقل يكبار در يك فصل بازديد بعمل آيد.
آب آشاميدني بيمارستان:آب بيمارستان از شبكه هاي عمومي آب آشاميدني تأمين شود يا داراي شبكه آب خصوصي با رعايت استانداردهاي آب آشاميدني كشور باشد، همچنين داراي مخزن ذخيره آب به ميزان كافي باشد و كنترلهاي بهداشتي در مورد مخازن ذخيره آب نيز صورت گيرد.
جمع آوري زباله بيمارستان: اعمال برنامه تفكيك زباله هاي بيمارستان مطابق دستورالعمل هاي صادره و ارسالي
دفع بهداشتي فاضلاب بيمارستان:منظور سيستمي است كه خاك و آبهاي سطحي همچنين آبهاي زير زميني را آلوده نكند، بندپايان وجوندگان به آن دسترسي نداشته باشند و متعفن و بدمنظره نباشد و جمع آوري و دفع فاضلاب مطابق با يكي از سه استراتژي مندرج در آئين نامه نحوه تأسيس و بهره برداري بيمارستان باشد.
رختشويخانه بيمارستان: از نور و تهويه و فضاي كافي برخوردار باشد؛ تفكيك البسه آلوده و شستشو با ماشين لباسشويي مناسب و ضدعفوني به نحو مقتضي اعمال شود و كف و ديوارها قابل شستشو باشد و از سيستم فاضلاب مناسب استفاده گردد.
آشپزخانه: مطابق آئين نامه اجرايي اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردني ، آشاميدني ، آرايشي و بهداشتي مي‌باشد.
فرآيند ارائه خدمت:
الف - شناسايي بيمارستان
فعاليت ها:
- تهيه ليست كاملي از بيمارستانهاي موجود در منطقه تحت پوشش
- تنظيم برنامه زمانبندي بازديد از بيمارستانهاي تحت پوشش
- بازديد روتين از بيمارستان
ب - تشكيل پرونده:
فعاليت ها:
- ثبت مشخصات بيمارستان و درج آن در پرونده
- قراردادن يك نسخه از آئين نامه و دستورالعمل ها و چك ليست بهداشت محيط بيمارستان در داخل پرونده بهداشتي بيمارستان
- ثبت نتايج بازديد ها و گزارشات مربوطه در پرونده بهداشتي بيمارستان
- تكميل فرم 3 – 110 بهداشت محيط بيمارستان
ج- فرآيند بازرسي:
1 – تنظيم برنامه زمانبندي بازديد از بيمارستانهاي تحت پوشش
2 – تطبيق شرايط بيمارستان با آئين نامه نحوه تأسيس و بهره برداري بيمارستانها و دستورالعمل هاي ارسالي با توجه به چك ليست مربوطه :
2 – 1 – ارزيابي وضعيت پسماندهاي بيمارستاني (تفكيك ، جمع آوري ، حمل و نقل و نگهداري موقت ، دفع)
2 – 2 – ارزيابي وضعيت سيستم فاضلاب بيمارستان
2 – 3 – ارزيابي كيفيت خروجي تصفيه خانه يا پيش تصفيه فاضلاب بيمارستان
2 – 4 – ارزيابي وضعيت آشپزخانه ، نحوه تهيه و توزيع و نگهداري مواد غذايي
2 – 5 – ارزيابي وضعيت رختشويخانه بيمارستان
2 – 6 – ارزيابي وضعيت فيزيكي ساختمان بيمارستان
2 – 7 – ارزيابي وضعيت بهداشت عمومي و نظافت بيمارستان
3 – ثبت نواقص بهداشت محيطي و اعلام به مدير بيمارستان
4 – پيگيري رفع نواقص اعلام شده تا حصول نتيجه
5 – ارائه گزارش به سطوح بالاتر
6 – پيگيري اجراي قوانين و مقررات ، دستورالعمل ها و بخشنامه ها
7 – برخورد قانوني با بيمارستانهاي متخلف
د – خدمات آموزشي
1 - تعيين الويت هاي آموزشي بهداشت محيط بيمارستان
2 - برگزاري كلاسهاي آموزشي ودوره هاي آموزشي براي پرسنل ذيربط
3 - آموزش آئين نامه بهداشت محيط بيمارستان به كاركنان و دست اندركاران
4 - آموزش دستورالعمل تفكيك،جمع‌آوري ونگهداري موقت زباله‌دربيمارستان‌ودفع آن به پرسنل ذيربط
5 - آموزش شيوه صحيح نگهداري مواد غذايي و بهداشت مواد غذايي و نحوه توزيع و نگهداري مواد غذايي
6 - آموزش به پرسنل رختشويخانه جهت مصرف صحيح مصرف مواد گندزدا و روش صحيح جمع آوري البسه عفوني و اتخاذ روش مناسب جهت عدم تداخل لباسهاي كثيف و تميز
7 – آموزش در خصوص رعايت بهداشت و نظافت در بخشها و نحوه شستشو و نظافت و گندزدائي سطوح مختلف
مستند سازي فعاليت ها:
– ثبت نتايج بازديد ها و كنترل هاي صورت گرفته از بيمارستانها
– نگهداري مدارك و سوابق مربوط به (آب ، فاضلاب ، زباله ، آشپزخانه ، رختشويخانه)
– تكميل فرم آماري كد 3-110 مربوط به مراكز بهداشتي درماني و ارسال به سطوح بالاتر
– ثبت نتايج كلاسهاي آموزشي در خصوص بهداشت محيط بيمارستان جهت پرسنل بيمارستان و كادر خدماتي
– نگهداري سوابق مربوط به پيگيريها و ثبت نتايج آن