مقدمه
همه‌گيري مصرف دخانيات يكي از مشكلات جهاني و همچنين كشور ما در عضر حاضر است. توسعه بي‌سابقه توليدات مواد دخاني و فروش فوق العاده آن در سراسر دنيا خصوصاً نواحي كم درآمد زيانهاي جسمي و روحي را براي جوامع به همراه دارد بطوريكه بسياري از مرگهاي ناشي از سرطان ريه، حفره دهان، معده، مري، مثانه، پانكراس و كليه به دخانيات نسبت داده مي شود. همچنين استعمال دخانيات موجب افزايش بيماريهاي قلبي، عروقي و مرگ و مير ناشي از اين بيماري مي گردد.
اثرات استنشاق تحميلي دود سيگار نيز كمتر از عوارض ناشي از استعمال دخانيات نمي باشد، دانشمندان بر اين عقيده اند كه دود محيطي سيگار از نقطه نظر سلامت هيچ آستانه مجازي ندارد، چرا كه نه دستگاههاي تهويه و نه تمهيد جداسازي مكانهاي استعمال دخانيات هيچكدام بطور كامل هوايي پاك و عاري از آلاينده را فراهم نمي آورند. بنابراين راه محافظت از آن قرار نگرفتن در معرض استنشاق تحميلي دود سيگار مي باشد.
با توجه به گزارش سازمان جهاني بهداشت چنانچه الگوي استعمال دخانيات عوض نشود.تلفات ناشي از استعمال دخانيات در قرن بيستم يكم ده برابر قرن بيستم خواهد بود. جلوگيري از افزايش اين آمار مستلزم تلاشهاي فراوان و همه جانبه است. در اين راستا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به منظور حفظ و ارتقاء سلامت جامعه مطابق با آئين نامه “ ممنوعيت استعمال و عرضه سيگار و ساير مواد دخاني در اماكن عمومي ” مصوب هيئت وزيران و آئين نامه اجرايي قانون اصلاح ماده 13 بهداشت محيط درخصوص ممنوعيت عرضه و استعمال دخانيات در اماكن و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي مشمول قانون مذكور موظف است ضمن نظارت بر حسن اجراي قوانين، خدمات كنترل مصرف دخانيات ارائه نمايد. براي تحقق اين امر و به منظور شفاف سازي، تسهيل و بهبود سيستم نظارت و ارزشيابي فعاليتهاي انجام گرفته بسته خدمتي جهت اجراي برنامه كنترل دخانيات براي سطوح مختلف تهيه شده است.
هدف كلي
كنترل و كاهش مصرف دخانيات در جامعه
اهداف اختصاصي
1- افزايش سطح آگاهي جامعه نسبت به مضرات استعمال دخانيات، برنامه هاي كنترلي با تاكيد به كاركنان بهداشتي ، زنان و جوانان
2- كاهش ميزان مصرف دخانيات در داخل خانواده
3- افزايش تعداد افراد سيگاري علاقه مند به ترك يا كاهش مصرف دخانيات
4- حذف مصرف دخانيات در اماكن عمومي مسقف و مراكز تهيه و توزيع مواد غذايي
5- كاهش دسترسي به محصولات دخاني با اجراي قانون اصلاح ماده 13
6- تعيين ميزان ابتلاء و شيوع مصرف دخانيات در جامعه
تعاريف
دخانيات :
انواع مختلف دخانيات به معني محصولاتي است كه بخشي از ماده خام تشكيل دهنده آنها يا تمام ماده خام تشكيل دهنده آنها برگ توتون يا تنباكوست و به منظور دود كردن يا مكيدن يا جويدن يا استنشاق از راه بيني توليد مي شود.
فرد مصرف كننده مواد دخاني:
هر فرد زير 18 سال كه قبلاً تجربه مصرف دخانيات (سيگار- پيپ- قليان- چپق و……..) داشته باشد وطي يك ماه گذشته مواد دخاني مصرف نمايد.
هر فرد بالاي 18 سال كه در طول عمرش 100 نخ سيگار مصرف كرده در حال حاضر به هر شيوه اي استعمال دخانيات را ادامه دهد.